ในสถานการณ์เศรษฐกิจที่ไม่แน่นอน มนุษย์เงินเดือนและพนักงานออฟฟิศหลายคนอาจต้องเผชิญกับเหตุการณ์ถูกเลิกจ้างหรือโดนไล่ออกจากงานกะทันหัน ซึ่งเต็มไปด้วยความเครียดและความกังวลใจ ดังนั้น ในฐานะลูกจ้าง คุณจำเป็นต้องรู้ว่า ‘สิทธิแรงงาน’ ของคุณได้รับการคุ้มครองตามกฎหมาย เพื่อไม่ให้เสียสิทธิ์หรือถูกเอาเปรียบ บทความนี้จึงรวบรวม สิทธิ์ที่กฎหมายกำหนดไว้สำหรับลูกจ้าง มาให้แล้ว

ทำไมการรู้สิทธิแรงงานเมื่อถูกเลิกจ้างถึงสำคัญสำหรับลูกจ้าง

เมื่อเจอสถานการณ์ถูกเลิกจ้าง หลายคนอาจตกใจจนรีบเซ็นเอกสารหรือยอมตามเงื่อนไขนายจ้างโดยไม่ตรวจสอบรายละเอียดในเอกสารให้ดี ทั้งที่มีกฎหมายแรงงานคุ้มครองลูกจ้างไว้อย่างชัดเจน หากคุณไม่รู้สิทธิ์แรงงาน อาจพลาดผลประโยชน์สำคัญไป ซึ่งการเข้าใจสิทธิ์แรงงาน ไม่เพียงช่วยปกป้องผลประโยชน์ แต่ยังทำให้คุณมีความมั่นใจในการเจรจาและดำเนินการอย่างถูกต้อง ต่อไปนี้คือ 5 สิทธิแรงงานสำคัญ ที่ลูกจ้างทุกคนควรรู้เมื่อเผชิญการถูกเลิกจ้าง จ้างออก หรือโดนไล่ออกจากงานกะทันหัน

เช็กสิทธิ์ค่าชดเชยเมื่อถูกเลิกจ้างตามอายุงาน

หลายคนไม่รู้ว่าตัวเองมีสิทธิ์ได้รับค่าชดเชยเลิกจ้างตามกฎหมาย เมื่อถูกจ้างออก ชดเชย โดยนายจ้างมีหน้าที่จ่ายเงินชดเชย เลิกจ้างตามระยะเวลาการทำงานที่กฎหมายกำหนดไว้ ดังนี้

• ทำงานครบ 120 วัน แต่ไม่ถึง 1 ปี : ได้รับค่าชดเชยไม่น้อยกว่าค่าจ้าง 30 วัน
• ทำงานครบ 1 ปี แต่ไม่ถึง 3 ปี : ได้รับค่าชดเชยไม่น้อยกว่าค่าจ้าง 90 วัน
• ทำงานครบ 3 ปี แต่ไม่ถึง 6 ปี : ได้รับค่าชดเชยไม่น้อยกว่าค่าจ้าง 180 วัน
• ทำงานครบ 6 ปี แต่ไม่ถึง 10 ปี : ได้รับค่าชดเชยไม่น้อยกว่าค่าจ้าง 240 วัน
• ทำงานครบ 10 ปีขึ้นไป : ได้รับค่าชดเชยไม่น้อยกว่าค่าจ้าง 300 วัน

ตัวอย่าง

คุณทำงานมา 4 ปี เงินเดือน 20,000 บาท เข้าเงื่อนไข “ทำงานครบ 3 ปี แต่ไม่ถึง 6 ปี” คุณมีสิทธิ์ได้รับค่าชดเชยไม่น้อยกว่าค่าจ้าง 180 วัน โดยจะคำนวณได้ คือ

• 180 วัน ÷ 30 วัน = 6 เดือน
• 20,000 บาท × 6 เดือน = 120,000 บาท

ดังนั้น หากคุณถูกเลิกจ้างแล้วไม่ได้รับค่าชดเชยตามสิทธิ์ หรือได้รับไม่ครบถ้วน คุณสามารถทวงถามสิทธิ์ตามกฎหมายได้ทันที

ที่มา :  พระราชบัญญัติคุ้มครองแรงงาน พ.ศ. 2541 มาตรา 118

เช็กสิทธิ์ค่าชดเชยพิเศษกรณีปรับโครงสร้างองค์กร

หากบริษัทจ้างออกพนักงานเพราะการปรับโครงสร้างหรือยุบแผนก ลูกจ้างที่ทำงานต่อเนื่องตั้งแต่ 6 ปีขึ้นไป มีสิทธิ์ได้รับค่าชดเชยพิเศษเพิ่มอีก 15 วันต่ออายุงาน 1 ปี ซึ่งมีสิทธิ์ได้รับสูงสุดไม่เกิน 360 วัน หมายความว่าถ้าคุณทำงานมานาน และถูกเลิกจ้างเพราะบริษัทปรับโครงสร้าง คุณจะได้ทั้งเงินชดเชย เลิกจ้างตามปกติ และค่าชดเชยพิเศษเพิ่มอีก ซึ่งเป็นเงินก้อนสำคัญสำหรับช่วงว่างงานได้เป็นอย่างดี

ตัวอย่าง คุณทำงานมา 8 ปี เงินเดือน 25,000 บาท จะคิดได้ว่า

• ค่าชดเชยตามปกติ (240 วัน) : 25,000 ÷ 30 × 240 = 200,000 บาท
• ค่าชดเชยพิเศษ :
  • ทำงาน 8 ปี โดยเกินจาก 6 ปี = 2 ปี
  • 15 วัน × 2 ปี = 30 วัน
  • (25,000 ÷ 30) × 30 = 25,000 บาท

รวมสิทธิ์ที่ได้รับ ≈ 225,000 บาท

ที่มา : พระราชบัญญัติคุ้มครองแรงงาน พ.ศ. 2541 มาตรา 120

เช็กสิทธิ์ค่าจ้างค้างจ่ายและเงินเดือนที่ทำงานไว้

อีกสิทธิ์หนึ่งที่ลูกจ้างมักมองข้ามคือเรื่องค่าจ้างค้างจ่าย ค่าล่วงเวลา (OT) เบี้ยเลี้ยง และโบนัสที่ทำไว้ กฎหมายแรงงานระบุไว้ชัดเจนว่านายจ้างต้องชำระค่าจ้างและสิทธิประโยชน์อื่นๆ ที่ค้างจ่ายทั้งหมดให้เสร็จสิ้นภายในวันสุดท้ายของการทำงาน

ตัวอย่าง : คุณทำ OT เดือนละ 3,000 บาท ติดกัน 2 เดือน รวมเป็น 6,000 บาท ถ้าเงินเดือนปกติ 20,000 บาท แล้วถูกเลิกจ้างทันทีในวันที่ยังเหลือ 1 เดือนที่ทำงานอยู่ นายจ้างต้องจ่ายให้ครบดังนี้

• ค่าจ้างคงเหลือ = 20,000 บาท
• OT ค้างจ่าย = 6,000 บาท
• รวมที่ต้องได้รับ = 26,000 บาท (ไม่นับรวมค่าชดเชยเลิกจ้างตามกฎหมาย)

ดังนั้น หากคุณถูกเลิกจ้างไม่เป็นธรรม และไม่ได้รับค่าจ้างที่ค้างไว้ สามารถยื่นเรื่องร้องเรียนได้ที่สำนักงานสวัสดิการและคุ้มครองแรงงานในพื้นที่ของคุณได้ทันที

ที่มา : พระราชบัญญัติคุ้มครองแรงงาน พ.ศ. 2541 มาตรา 70

เช็กสิทธิ์เงินประกันสังคมกรณีว่างงาน

หากคุณเป็นผู้ประกันตนมาตรา 33 อย่าลืมใช้สิทธิ์เงินทดแทนระหว่างการว่างงานจากประกันสังคม ซึ่งจะช่วยรองรับรายได้ระหว่างหางานใหม่ โดยมีรายละเอียดดังนี้

• กรณีถูกเลิกจ้าง (ไม่ใช่ความผิดร้ายแรง) : ได้รับเงินทดแทน 60% ของค่าจ้างเฉลี่ย (ฐานคำนวณสูงสุด 15,000 บาท) จ่ายไม่เกิน 180 วัน หรือ 6 เดือน
• กรณีลาออกเอง หรือสิ้นสุดสัญญาจ้าง: ได้รับเงินทดแทน 30% ของค่าจ้างเฉลี่ย (ฐานคำนวณสูงสุด 15,000 บาท) จ่ายไม่เกิน 90 วัน หรือ 3 เดือน

ตัวอย่าง : เงินเดือน 18,000 บาท (แต่ใช้ฐานคำนวณสูงสุด 15,000 บาท)

• ถ้าถูกเลิกจ้าง ได้เงินทดแทน 60% ของ 15,000 = 9,000 บาท/เดือน × 6 เดือน = 54,000 บาท
• ถ้าลาออกเอง ได้เงินทดแทน 30% ของ 15,000 = 4,500 บาท/เดือน × 3 เดือน = 13,500 บาท

ที่มา : ประกาศสำนักประกันสังคม กระทรวงแรงงาน

เช็กสิทธิ์เงินกองทุนสำรองเลี้ยงชีพ ต้องได้คืนครบทุกบาท

หากบริษัทของคุณมีกองทุนสำรองเลี้ยงชีพ เมื่อถูกเลิกจ้าง คุณจะได้รับเงินสะสมของตัวเองคืนครบ 100% รวมถึงเงินสมทบจากนายจ้างตามเงื่อนไขที่กองทุนกำหนด ซึ่งเป็นสิทธิ์ตามกฎหมายที่นายจ้างไม่สามารถยึดหรือหักออกได้

ตัวอย่าง :

• คุณสะสมเดือนละ 2,000 บาท ทำงานมา 5 ปี รวมเงินสะสม = 120,000 บาท
• นายจ้างสมทบเดือนละ 2,000 บาทเช่นกัน รวมเงินสมทบ = 120,000 บาท
• รวมที่ควรได้เงินคืนทั้งหมด = 240,000 บาท ครบถ้วน

ซึ่งเงินก้อนนี้เป็นสิทธิ์โดยตรงที่ นายจ้างไม่มีสิทธิ์ยึดเงินในส่วนของลูกจ้าง

ที่มา : พระราชบัญญัติกองทุนสำรองเลี้ยงชีพ พ.ศ. 2530

เตรียมวงเงินสำรองให้พร้อม ด้วย AEON Digital Your Cash

ไม่มีใครรู้ล่วงหน้าว่าจะต้องเจอสถานการณ์เลิกจ้างหรือเหตุฉุกเฉินเมื่อไร การมีวงเงินสินเชื่อที่ถูกกฎหมายและโปร่งใสเตรียมไว้ก่อน ช่วยให้คุณมั่นใจว่าหากวันหนึ่งต้องเปลี่ยนงานหรือเจอค่าใช้จ่ายก้อนใหญ่ ก็ยังมีเงินทุนพร้อมรับมือ โดย AEON Digital Your Cash ทั้ง 2 ประเภท คือ

• สินเชื่ออิออน ดิจิทัล ยัวร์แคช เอ* สำหรับผู้มีรายได้ตั้งแต่ 30,000 บาทขึ้นไป เหมาะกับการลงทุนหรือค่าใช้จ่ายก้อนใหญ่ เช่น ซ่อมรถ รักษาพยาบาล หรือเริ่มต้นธุรกิจเล็กๆ
• สินเชื่ออิออน ดิจิทัล ยัวร์แคช* สำหรับผู้มีรายได้ตั้งแต่ 8,000 บาทขึ้นไป ใช้สำหรับหมุนเวียนค่าใช้จ่ายประจำวันหรือเงินด่วนฉุกเฉิน

โดย AEON Digital Your Cash ทั้ง 2 ประเภท สามารถ

• เบิกถอนเงินสดไม่ใช้บัตร ผ่านตู้ ATM ที่ร่วมรายการ
• ผ่อนชำระค่าสินค้า/บริการผ่าน AEON Happy Pay
• เลือกผ่อนนานสูงสุด 48 เดือน*
• สมัครได้ผ่าน AEON THAI MOBILE App ไม่ต้องใช้หลักทรัพย์หรือคนค้ำประกัน

ถึงแม้คุณจะคาดไม่ถึงว่าเหตุการณ์เลิกจ้างจะเกิดขึ้น แต่การรู้สิทธิ์แรงงานและค่าชดเชยตามกฎหมายจะช่วยให้คุณไม่ถูกเอาเปรียบ และยังสามารถนำเงินก้อนจากค่าชดเชยหรือกองทุนต่างๆ มาต่อยอดเป็นทุนเริ่มต้นใหม่ได้ ดังนั้น เมื่อคุณมีทั้งสิทธิ์ตามกฎหมายแรงงาน และวงเงินสินเชื่อที่เตรียมไว้ล่วงหน้า อย่าง AEON Digital Your Cash* คุณก็จะอุ่นใจมากขึ้น ไม่ว่าการทำงานจะเปลี่ยนแปลงแค่ไหน เช่น โดนไล่ออก หรือคิดจะลาออกจากงาน ก็มีเงินสำรองรองรับทุกเหตุการณ์ในชีวิต

*เงื่อนไขเป็นไปตามที่บริษัทฯ กำหนด

*กู้เท่าที่จำเป็นและชำระคืนไหว อัตราดอกเบี้ย 22%-25% ต่อปี

รับมือวันที่ถูกเลิกจ้าง ด้วยความรู้และการเงินที่พร้อม

แม้การถูกเลิกจ้างจะเป็นสถานการณ์ที่ไม่มีใครอยากเจอ แต่คุณสามารถเปลี่ยนวิกฤติให้เป็นโอกาสได้ หากรู้จักสิทธิแรงงานที่กฎหมายคุ้มครอง และเสริมความมั่นใจด้วยการเตรียมเงินสำรอง เพื่อให้ชีวิตเดินหน้าต่อได้อย่างมั่นคง

ขอบคุณข้อมูลจาก

พระราชบัญญัติคุ้มครองแรงงาน พ.ศ. 2541

พระราชบัญญัติคุ้มครองแรงงาน พ.ศ. 2541 มาตรา 118

พระราชบัญญัติคุ้มครองแรงงาน พ.ศ. 2541 มาตรา 120

พระราชบัญญัติคุ้มครองแรงงาน พ.ศ. 2541 มาตรา 70

ประกาศสำนักประกันสังคม กระทรวงแรงงาน

บริษัทหลักทรัพย์จัดการกองทุน ไทยพาณิชย์ จำกัด

กระทรวงแรงงาน

ไทยรัฐ

ตลาดหลักทรัพย์​แห่งประเทศไทย

ไทยรัฐออนไลน์

ThaiPBS

พระราชบัญญัติกองทุนสำารองเลี้ยงชีพ พ.ศ. 2530

บริษัทหลักทรัพย์จัดการกองทุนเอ็มเอฟซี จำกัด (มหาชน)

Humansoft

สถาบันนิติธรรมาลัย