ปัญหาหนี้สินถือเป็นเรื่องที่หลายคนกังวลกันว่าจะทำให้เก็บเงินไม่อยู่ และชีวิตจะต้องหยุดชะงักลงเพราะเงินเดือนที่ได้เหมือนหาเงินใช้หนี้จนหมด แต่จริงๆ แล้วการมีหนี้ไม่ได้แปลว่าคุณจะมีเงินเก็บไม่ได้ แค่ต้องรู้วิธีจัดการและมีวินัยทางการเงินที่ถูกต้อง บทความนี้จะพาไปจัดระเบียบชีวิตทางการเงิน เพื่อให้คุณพิชิตหนี้ได้สำเร็จ พร้อมกับชีวิตที่จะมีเงินเก็บอย่างมั่นคง

เข้าใจหนี้ให้ถูกทาง แล้วปัญหาเก็บเงินไม่อยู่จะหมดไป

หลายคนมีความเข้าใจผิดเกี่ยวกับหนี้ และมองว่าหนี้เป็นเรื่องเลวร้าย จนหลีกเลี่ยงที่จะเผชิญหน้ากับหนี้ แต่รู้หรือไม่ว่าหนี้ไม่ได้มีแต่ข้อเสียเสมอไป เพราะการแยกประเภทของหนี้ให้ชัดเจนและเข้าใจสัญญาณเตือนต่างๆ จะช่วยให้คุณสามารถบริหารจัดการหนี้ได้อย่างมีประสิทธิภาพมากขึ้น ดังนี้

ควรแยกหนี้ดี vs หนี้ที่พึงระวัง

การจะก้าวข้ามปัญหาหนี้ได้ สิ่งแรกที่ต้องทำคือการทำความเข้าใจว่าหนี้แต่ละประเภทมีผลต่อชีวิตคุณอย่างไร ซึ่งโดยทั่วไปแล้วหนี้จะแบ่งออกเป็น 2 ประเภท คือ หนี้ดีและ หนี้ที่พึงระวัง

• หนี้ดี คือหนี้ที่ช่วยให้คุณสร้างรายได้หรือมีทรัพย์สินเพิ่มขึ้นในอนาคต เช่น การกู้ซื้อบ้านเพื่ออยู่อาศัยหรือปล่อยเช่า การกู้เงินเพื่อลงทุนในธุรกิจ หรือการกู้ยืมเพื่อการศึกษา ซึ่งหนี้ประเภทนี้จะช่วยสร้างมูลค่าเพิ่มให้กับชีวิตในระยะยาว
• หนี้ที่พึงระวัง คือหนี้จากการบริโภคหรือซื้อสิ่งที่ลดมูลค่าลงเรื่อยๆ เช่น หนี้จากการซื้อสินค้าฟุ่มเฟือยด้วยบัตรเครดิต หนี้จากการใช้จ่ายส่วนตัวที่ไม่มีความจำเป็น หรือการกู้ยืมเงินเพื่อไปท่องเที่ยว ซึ่งหนี้ประเภทนี้ไม่ได้สร้างรายได้เพิ่มและยังก่อให้เกิดภาระดอกเบี้ยที่สูงตามมาด้วย

ซึ่งการแยกหนี้ดีและหนี้ที่พึงระวังให้ชัดเจน จะช่วยให้คุณวางแผนจัดการหนี้ได้อย่างมีประสิทธิภาพ และแก้ปัญหาเก็บเงินไม่อยู่ได้ตรงจุด

ความเข้าใจผิดเรื่องหนี้ที่ทำให้วนลูปไม่มีวันจบ

บางครั้งสิ่งที่ทำให้เก็บเงินไม่อยู่อาจไม่ใช่แค่จำนวนหนี้ แต่คือ “วิธีคิด” ที่พาเดินผิดทาง เพราะเชื่อในสิ่งที่ทำให้รู้สึกสบายใจชั่วคราว แต่กลับทำให้ปัญหาหนี้สินแย่ลงไปอีกจนไม่เหลือโอกาสสร้างเงินเก็บเลย

• คิดว่าจ่ายขั้นต่ำก็พอ : การจ่ายเพียงขั้นต่ำดูเหมือนจะช่วยให้มีเงินเหลือใช้ในแต่ละเดือน แต่ในความเป็นจริงแล้วเงินต้นแทบไม่ลดเลย และดอกเบี้ยยังคงเดินอยู่เต็มที่ ทำให้หนี้โตขึ้นเรื่อยๆ จนคุณต้องหาเงินใช้หนี้ก้อนใหม่มาโปะหนี้เก่าเป็นวงจรไม่รู้จบ
• ใช้บัตรเครดิตกดเงินสดมาโปะหนี้ใบอื่น : นี่คือกับดักที่หลายคนพลาดพลั้งมาแล้ว เพราะการหมุนหนี้แบบนี้ไม่ได้ช่วยให้หนี้หายไป แต่เป็นการสร้างหนี้ใหม่ที่มีดอกเบี้ยสูงกว่าเดิม ทำให้ภาระรวมเพิ่มขึ้นและไม่เหลือโอกาสที่จะมีเงินเยอะๆ เหลือเก็บ
• ใช้จ่ายเพื่อคลายเครียด : เมื่อรู้สึกเครียดจากปัญหาเรื่องเงิน หลายคนเลือกที่จะใช้จ่ายเพื่อหาความสุข แต่พฤติกรรมนี้กลับทำให้หนี้พอกพูนและทำให้แผนวิธีออมเงินพังทลายในที่สุด
• หลีกเลี่ยงการคุยกับเจ้าหนี้: การเพิกเฉยต่อปัญหาไม่ใช่ทางออก และการเงียบไว้จะทำให้คุณเสียโอกาสในการเจรจาขอปรับโครงสร้างหนี้ และต้องเผชิญกับค่าปรับและประวัติเครดิตที่เสีย

เมื่อรู้ทันความคิดเกี่ยวกับการจ่ายหนี้ผิดๆ เหล่านี้ ก็จะมองเห็นรากของปัญหาและเริ่มแก้ที่ต้นเหตุ แทนที่จะวนอยู่ในลูปหนี้โดยไม่รู้ตัว

เช็กสัญญาณเตือนว่าหนี้เริ่มควบคุมชีวิตคุณ

ลองมา "เช็กสุขภาพการเงิน" กันสักหน่อย หากคุณมีอาการเหล่านี้เกิน 2 ข้อ แปลว่าหนี้กำลังเข้าควบคุมชีวิตคุณโดยไม่รู้ตัว และถึงเวลาต้องเริ่มจัดการอย่างจริงจังเพื่อหาทางแก้ปัญหาการเก็บเงินไม่อยู่ให้ได้

• ต้องกู้เงินหรือรูดบัตรเครดิตเพื่อจ่ายหนี้เก่า : นี่เป็นสัญญาณอันตรายว่าคุณมีเงินสดไม่พอใช้ และกำลังหมุนเงินเพื่อพยุงสถานการณ์แต่ไม่ได้ลดหนี้จริง
• จ่ายขั้นต่ำมาตลอดแต่ยอดหนี้ไม่เคยลด : เงินต้นขยับเพียงเล็กน้อย ขณะที่ดอกเบี้ยสะสมต่อเนื่อง ทำให้แผนปลดหนี้ของคุณยืดออกไปอย่างไม่มีที่สิ้นสุด
• รู้สึกกังวลหรือเครียดทุกครั้งที่คิดเรื่องเงิน : ความวิตกกังวลหรือนอนไม่หลับเพราะหนี้คือสัญญาณว่าปัญหากำลังส่งผลกระทบต่อสุขภาพจิตและคุณภาพชีวิตของคุณ
• ไม่มีเงินเหลือเก็บแม้ทำงานมาหลายปี : หากคุณทำงานหนักแต่กลับไม่มีเงินเก็บเลย นั่นเป็นเพราะรายได้ส่วนใหญ่ถูกใช้ไปกับการใช้หนี้อย่างไม่มีประสิทธิภาพ

ถ้าคุณเช็กแล้วตรงหลายข้อ ถึงเวลาลุกขึ้นมาจัดระเบียบหนี้อย่างจริงจัง เพื่อหยุดปัญหาเก็บเงินไม่อยู่ และพาตัวเองกลับมาควบคุมการเงินได้อีกครั้ง

4 ขั้นตอนวางแผนจัดการหนี้ เพื่อปลดล็อกชีวิตที่เก็บเงินไม่อยู่

เมื่อคุณรู้แล้วว่าหนี้กำลังส่งผลต่อชีวิตและทำให้ เก็บเงินไม่อยู่ ถึงเวลาแล้วที่จะต้องลุกขึ้นมาจัดการอย่างจริงจัง ซึ่งการจัดการหนี้ไม่ใช่เรื่องน่ากลัว หากคุณมีแผนที่ชัดเจนและทำตามอย่างเคร่งครัด ลองใช้ 4 ขั้นตอนนี้เพื่อปลดล็อกชีวิตที่เก็บเงินไม่อยู่และเริ่มต้นใหม่แบบไม่มีหนี้

ทำบัญชีหนี้ทั้งหมดให้ชัดเจน

ขั้นแรกและสำคัญที่สุดในการจัดการหนี้คือการยอมรับความจริงว่าเป็นหนี้ และรวบรวมข้อมูลหนี้ทุกก้อนที่คุณมีอยู่ให้ครบถ้วนและชัดเจนที่สุด ลองนึกภาพว่าคุณกำลังทำ "แผนที่หนี้" ของตัวเองขึ้นมา ดังนี้

• เป็นหนี้ใครบ้าง? เช่น ธนาคาร A บัตรเครดิต B สินเชื่อรถยนต์ C หรือหนี้เพื่อน
• เป็นจำนวนเท่าไหร่? มียอดเงินต้นคงเหลือในแต่ละก้อน
• ดอกเบี้ยกี่เปอร์เซ็นต์? การรู้ดอกเบี้ยจะช่วยให้คุณจัดลำดับการจ่ายได้ว่าควรจ่ายหนี้ก้อนไหนก่อน
• กำหนดชำระเมื่อไหร่? เช่นวันครบกำหนดชำระหนี้แต่ละก้อน

การทำบัญชีหนี้อย่างละเอียดจะช่วยให้เห็นภาพรวมของภาระหนี้ทั้งหมดได้อย่างชัดเจน ทำให้คุณสามารถวางแผน หาเงินใช้หนี้ ได้อย่างมีประสิทธิภาพมากขึ้น และไม่พลาดการชำระหนี้ในแต่ละเดือน

เรียงลำดับความสำคัญในการชำระหนี้

หลังจากที่คุณทำบัญชีหนี้แล้วก็คงเห็นภาพรวมชัดขึ้น ขั้นตอนต่อไปคือการจัดลำดับความสำคัญในการชำระ ซึ่งมี 2 วิธีหลักที่ได้รับความนิยมคือ

• Snowball Method เริ่มจากการจ่ายหนี้ก้อนเล็กที่สุดให้หมดก่อน เมื่อเคลียร์เสร็จก็เอาเงินที่เคยจ่ายไปโปะหนี้ก้อนถัดไปเรื่อย ๆ วิธีนี้จะช่วยสร้างกำลังใจและเห็นผลเร็ว ทำให้คุณรู้สึกว่าตัวเองกำลังเดินหน้าในการจ่ายหนี้ เหมาะกับคนที่ต้องการแรงจูงใจ เห็นความคืบหน้าไว เพื่อให้มีกำลังใจเดินหน้าต่อ
• Avalanche Method : เน้นไปที่หนี้ที่ดอกเบี้ยสูงสุดก่อน เพื่อประหยัดเงินดอกเบี้ยให้ได้มากที่สุดในระยะยาว วิธีนี้เหมาะกับคนที่เน้นการลดภาระทางการเงินให้ได้มากที่สุด เหมาะกับคนที่มีวินัยทางการเงินสูง มุ่งประหยัดต้นทุนดอกเบี้ย และต้องการลดค่าใช้จ่ายรวมในระยะยาว แม้จะต้องใช้เวลานานกว่าจะเห็นหนี้ก้อนแรกหมด

ควรเลือกกลยุทธ์ที่เข้ากับนิสัยและสภาพการเงินของคุณมากที่สุด เพื่อให้การปลดหนี้เป็นไปอย่างราบรื่น

คุยกับเจ้าหนี้ว่าจะ ต่อรองหนี้ ปรับโครงสร้าง หรือรีไฟแนนซ์

หากคุณเริ่มจ่ายหนี้ไม่ไหว อย่าหนีปัญหาครับ การเข้าไปคุยกับเจ้าหนี้คือทางออกที่ดีที่สุด เพราะคุณยังมีการต่อรองหนี้ โอกาสปรับโครงสร้างหนี้ รีไฟแนนซ์ เพื่อให้ภาระการเงินเบาลงได้ ซึ่งมีรายละเอียด คือ

• ต่อรองเงื่อนไขการชำระ : ติดต่อเจ้าหนี้เพื่อขอเจรจาขอลดอัตราดอกเบี้ย ยกเว้นค่าปรับล่าช้า หรือยืดระยะเวลาผ่อนชำระให้นานขึ้น เพื่อให้สอดคล้องกับสภาพคล่องทางการเงิน
• ปรับโครงสร้างหนี้ (Debt Restructuring): เจ้าหนี้อาจเสนอแผนใหม่ให้ เช่น การรวมหนี้หลายๆ ก้อนเข้าด้วยกันเป็นก้อนเดียว (Debt Consolidation) เพื่อให้คุณจ่ายหนี้น้อยลงในแต่ละเดือนและมีอัตราดอกเบี้ยที่ต่ำลง
• รีไฟแนนซ์ (Refinance): หากคุณมีประวัติการชำระหนี้ที่ดีพอ สามารถย้ายหนี้ไปอยู่กับสถาบันการเงินอื่นที่คิดดอกเบี้ยถูกกว่า หรือมีเงื่อนไขการผ่อนที่ผ่อนปรนมากกว่า ซึ่งจะช่วยลดภาระรายเดือนและทำให้หนี้หมดเร็วขึ้นได้

วางแผนรายรับรายจ่ายใหม่ เพื่อแก้ปัญหาเก็บเงินไม่อยู่

แม้จะยังมีหนี้ แต่คุณก็สามารถเริ่มมีเงินเก็บได้ครับ นี่คือ วิธีเก็บเงินสำหรับคนหนี้เยอะที่ได้ผลจริง เพียงแค่ปรับแผนรายรับ-รายจ่ายใหม่และสร้างวินัยทางการเงินให้ตัวเอง เช่น

• ใช้หลักการ “จ่ายให้ตัวเองก่อน” : ทันทีที่เงินเดือนเข้า ให้แบ่งเงินอย่างน้อย 5-10% เข้าบัญชีออมทันที นี่คือวิธีออมเงินที่ช่วยให้คุณมีเงินเก็บอย่างสม่ำเสมอ แม้จะมีภาระหนี้อยู่ก็ตาม
• ตัดรายจ่ายไม่จำเป็น : ลองสำรวจดูว่ามีค่าใช้จ่ายส่วนไหนที่สามารถลดหรือตัดออกได้บ้าง เช่น ค่ากาแฟรายวัน ค่าสมัครสมาชิกรายเดือนที่ไม่ค่อยได้ใช้ หรือการช้อปปิ้งที่ไม่จำเป็น แม้จะเป็นเงินส่วนเล็กๆ น้อยๆ แต่เมื่อรวมกันทุกเดือนก็สามารถเป็นเงินเก็บได้
• มีเงินกองทุนฉุกเฉิน : แยกบัญชีต่างหากไว้สำหรับเหตุไม่คาดคิด เช่น เจ็บป่วย ตกงาน หรือค่าซ่อมรถ เป้าหมายคือสะสมให้ได้ 3-6 เท่าของรายจ่ายรายเดือน กองทุนนี้ช่วยให้คุณรับมือวิกฤติได้โดยไม่ต้องพึ่งบัตรเครดิตหรือกู้เพิ่ม และทำให้แผนปลดหนี้ไม่สะดุด

เปลี่ยนวิธีคิดกับตัวเอง เมื่อเก็บเงินไม่อยู่ต้องทำอย่างไร?

การมีเงินเก็บไม่ใช่เรื่องไกลตัวสำหรับคนรวยเท่านั้น แต่เป็นเรื่องของวินัยและความเข้าใจที่ถูกต้องที่คุณสามารถเริ่มต้นได้ตั้งแต่วันนี้ โดยแนวคิดที่จะช่วยแก้ปัญหาเก็บเงินไม่อยู่ เพราะมีหนี้ คือ

เงินเก็บไม่จำเป็นต้อง "มาก" แต่ต้อง "มี"

หลายคนท้อใจกับการเก็บเงิน เพราะคิดว่าต้องเก็บให้ได้เป็นก้อนใหญ่ๆ ถึงจะเรียกว่าเงินเก็บ แต่จริงๆ แล้วแค่การเริ่มต้นเก็บเงินเพียงเล็กน้อยในแต่ละวัน ก็ถือเป็นความสำเร็จแล้ว ไม่ว่าจะเป็นการเก็บวันละ 20 บาท หรือ 50 บาท ก็ถือเป็นการสร้างวินัยที่ดีและสะสมเป็นเงินก้อนใหญ่ได้ในอนาคต

สร้างวินัยการออมแม้ในวันที่ยังผ่อนหนี้อยู่

แม้จะยังมีภาระหนี้สินอยู่ คุณก็ยังสามารถสร้างวินัยการออมได้ ลองตั้งเป้าหมายเล็กๆ เช่น การออมเงิน 10% ของรายได้ในแต่ละเดือน หรือการออมจากรายได้พิเศษที่เข้ามา นี่คือวิธีออมเงิน ที่ช่วยให้คุณมีเงินเก็บแม้จะมีหนี้ และทำให้รู้สึกว่าตัวเองกำลังเดินหน้าไปสู่เป้าหมายทางการเงินที่วางไว้

เงินเก็บคือเกราะป้องกันหนี้ก้อนใหม่ในอนาคต

เงินเก็บคือเกราะป้องกันหนี้ก้อนใหม่ เพราะเมื่อมีเงินสำรองฉุกเฉิน จะไม่ต้องกลับไปกู้เงินในยามชีวิตวิกฤติ เช่น ตกงาน เจ็บป่วย หรือค่าซ่อมรถ ดังนั้น การมีเงินสำรองยังช่วยเพิ่มความอุ่นใจ ทำให้คุณโฟกัสกับเป้าหมายทางการเงินอื่นๆ ได้โดยไม่ต้องกังวลเรื่องหนี้ใหม่

เครื่องมือช่วยจัดการหนี้ที่ไม่ควรมองข้าม

ปัญหาเก็บเงินไม่อยู่ มักมีรากมาจากหนี้สินที่จัดการไม่ได้ การจะเริ่มมีเงินเก็บได้จริงต้องแก้ปัญหาหนี้ให้ถูกจุดก่อน เครื่องมือเหล่านี้จึงเปรียบเสมือนตัวช่วยสำคัญที่จะช่วยลดภาระหนี้ ทำให้คุณมีเงินเหลือพอที่จะเริ่มต้นสร้างวินัยการออมได้ แม้ในวันที่ยังมีหนี้อยู่ก็ตาม

แอปพลิเคชันช่วยจัดระเบียบหนี้

การมีแอปพลิเคชันจัดการการเงินในสมาร์ทโฟนเป็นเครื่องมือสำคัญที่ช่วยให้คุณควบคุมสถานะทางการเงินได้แบบเรียลไทม์ แอปจัดการการเงินหรือจัดระเบียบหนี้เหล่านี้ไม่ได้มีไว้แค่สำหรับคนมีเงินเหลือเก็บเท่านั้น แต่ยังเป็นเครื่องมือสำคัญสำหรับคนมีหนี้ เพราะช่วยให้คุณเห็นภาพรวมของหนี้สินทั้งหมด และช่วยแจ้งเตือนเมื่อถึงกำหนดชำระเพื่อป้องกันการจ่ายล่าช้าและค่าปรับที่ไม่จำเป็น

ตัวอย่างเช่น แอปพลิเคชันอย่าง Money Manager, Piggipo, หรือ YNAB (You Need A Budget) มักมีฟังก์ชันที่ช่วยบันทึกรายรับรายจ่ายและแจ้งเตือนวันครบกำหนดชำระหนี้ ทำให้คุณสามารถติดตามสถานะหนี้ได้ทุกเมื่อ และไม่พลาดการจ่ายในแต่ละงวด

บริการปรึกษาหนี้ฟรีจากหน่วยงานภาครัฐ

หากรู้สึกว่าจัดการหนี้ไม่ไหว อย่าลังเลที่จะขอความช่วยเหลือเพราะมีหน่วยงานภาครัฐที่ให้บริการปรึกษาปัญหาหนี้สินฟรีและให้คำแนะนำที่ถูกต้อง เช่น ศูนย์คุ้มครองผู้ใช้บริการทางการเงิน (ศคง.) โทร.1213 หรือโครงการ “คุณสู้ เราช่วย” จากธนาคารแห่งประเทศไทยที่พร้อมเป็นคนกลางในการเจรจาหนี้

ตัวอย่างเช่น คุณเป็นฟรีแลนซ์ที่รายได้หายไปช่วงโควิด และเริ่มจ่ายหนี้ไม่ไหว จึงเข้าโครงการ “คุณสู้ เราช่วย” กับธนาคารแห่งประเทศไทยที่ให้คำปรึกษาและเป็นคนกลางเจรจากับธนาคารเจ้าหนี้ให้เจรจาลดดอกเบี้ยและยืดเวลาผ่อน ทำให้คุณมีช่วงเวลาหรือช่องว่างทางการเงินที่ทำให้หายใจได้สะดวกขึ้นไม่รู้สึกอึดอัดหรือถูกบีบรัดด้วยภาระหนี้สิน เพื่อกลับมาจัดการหนี้ได้อีกครั้ง

โปรแกรมปรับโครงสร้างหนี้จากสถาบันการเงิน

หลายธนาคารมีโครงการช่วยเหลือลูกหนี้ เช่น การลดดอกเบี้ยชั่วคราว การรวมหนี้หลายบัญชีเป็นก้อนเดียว หรือการให้ช่วง "พักชำระเงินต้น" ที่ออกแบบมาเพื่อช่วยให้รอดพ้นจากสถานการณ์ยากลำบาก

ตัวอย่างเช่น คุณมีหนี้บัตรเครดิต 3 ใบ รวมกว่า 100,000 บาท ธนาคารเสนอรวมเป็นบัญชีเดียว ดอกเบี้ยลดลงครึ่งหนึ่ง และให้แบ่งจ่ายเท่ากันทุกเดือนเป็นเวลา 48 งวด วิธีนี้ช่วยให้คุณคำนวณงบประมาณง่ายขึ้นมาก และยังมีเงินเหลือสำหรับค่าใช้จ่ายจำเป็นโดยไม่ต้องก่อหนี้เพิ่ม

หนี้ไม่ใช่จุดจบของคนเก็บเงินไม่อยู่ ถ้าคุณเริ่มต้นใหม่ได้ถูกทาง

การมีหนี้ไม่ใช่เรื่องน่าอายหรือเป็นจุดจบของชีวิต แต่เป็นโอกาสให้คุณได้เรียนรู้และเติบโตขึ้น การเริ่มต้นใหม่ด้วยการวางแผนอย่างเป็นระบบและมีวินัยทางการเงินที่ถูกต้องจะช่วยให้คุณสามารถหลุดพ้นจากวงจรหนี้และมีชีวิตใหม่ที่มั่นคงได้ในที่สุด คุณก็สามารถมีเงินเก็บได้ แม้ในวันที่ยังมีหนี้ ขอเพียงแค่เริ่มต้นลงมือทำตั้งแต่วันนี้เพื่อชีวิตที่ดีขึ้นในวันหน้า

ขอบคุณข้อมูลจาก : สมาคมนักวางแผนการเงินไทย, ThaiPBS, ตลาดหลักทรัพย์แห่งประเทศไทย, กองทุนสำรองเลี้ยงชีพ